قسمت سوم کتاب تجلیات رضویه
معنای زیارت
یکی از راههای بزرگداشت اولیاء معصوم الهی و خلفای برگزیده حق تعالی یعنی حضرات معصومین علیهم السلام و امامزادگان واجب التعظیم ، زیارت آنان است که باعث حیات قلب و روح انسان می شود و بقاء و استمرار حیات معنوی زائر را به همراه دارد.
زیارت از ریشه « زَوَرَ » به معنای روی برگرداندن و عدول از چیزی است و از آن جهت که شیعه متوجه قبر مطهر امام معصوم علیه السلام می شود و یا متوجه شخص امام و حجت الهی می گردد چون در آن لحظه به هیچ کسی توجه نداشته و از همه اشیاء و افراد و بطور کل از همه امور روی برگردانده و عدول کرده لذا این عمل را زیارت می نامند پس در حقیقت زیارت به معنای انحراف و عدول از غیر امام و توجه تام و کامل به آن حضرت است و زائر حقیقی و واقعی کسی است که فقط به جهت ملاقات امام معصوم و یا مزار نورانی آن حضرت مشرف می شود و از همه امور منصرف گشته و نیتی غیر از توجه به حجت الهی ندارد.
قرآن کریم دروغ گفتن را «قول زور» می نامد و در سوره حج آیه ۳۰می فرماید:
« وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ» یعنی از گفتار «منحرف از صدق» پرهیز و اجتناب نمایید چرا که دروغ ، انحراف در صداقت و درستی و راستی می باشد.
در کتاب «مقاییس اللغۀ» از راغب اصفهانی جلد سوم ص۳۶ درباره کلمه «زور» می نویسد:
«الزاء و الواو و الراء اصلٌ واحدٌ یدل علی المیل و العدول من ذلک الزور: الکذب ، لأنّه مائل عن طریقۀ الحق … یقال ازور عن کذا : ای مال عنه».
نگارنده گوید:
چون انسان زائر متوجه امام معصوم گشته و از غیر آن حضرت منحرف است و فقط به خاطر دیدار آن حضرت سفر می نماید پس در نتیجه انس با آن حضرت گرفته و محبت اهل بیت در قلبش ازدیاد می نماید و از این جهت فرموده اند:
« الزیارۀ فی العرف قصد المزور اکراماً له و استیناساً به» (کتاب مصباح المنیر ذیل کلمه زور)
علامت زائر آن است که توجه تام به مولای خویش داشته و از عالم طبیعت منحرف گشته و متوجه عالم مجردات و مقام نورانیت امام معصوم علیه السلام می باشد و البته هر چه از این حالت کاسته شود درجات زیارت نیز کاهش می یابد.
زیارت در عرف آن است که انسان با نیت و انگیزه تکریم و تعظیم امام معصوم علیه السلام و خشوع و تواضع و خاکساری واظهار تذلل و بندگی و فروتنی و خاکبوسی به محضر آن حضرت و انس گرفتن با ایشان به آن حضرت روی می آورد.
زائر را از این جهت زائر می نامند که وقتی به زیارت می رود از غیر آن بزرگوار روی برمی گرداند و با آن حضرت انس می گیرد و البته وظیفه شیعه در طول عمر خویش آن است در همه حالات فقط متوجه امام معصوم علیه السلام خصوصاً امام زمان خویش بوده و از توجه به غیر آن حضرات خودداری کند چنانچه در زیارت جامعه می خوانیم :
«فمعکم معکم لامع غیرکم : آن کسی که با شما اهل بیت علیهم السلام بیعت نمود و شما را به عنوان حجت خدا و واسطه بین خداوند و مخلوقات برگزید از توجه به غیرتان خودداری کرده و همیشه متوجه به ولایت و محبت و انوار الهی تان می نماید».
آن دل که در او علی نباشد بهتر که ز هم فروبپاشد
آن دل که نظر به یار دارد با غیر علی چکار دارد
لازم به ذکر است زیارت ائمه هدی علیهم السلام اعم از زیارت مزار نورانی آنان و مشرف شدن محضر آنان و لایق شدن به دیدار صورت مبارک و جسم مطهر آنان دارای برکات نامتناهی می باشد و یکی از آن برکات قضاء حوائج و رفع گرفتاری های زائر است و لذا اگر چه زیارت به معنای توجه تام به امام است و ممکن است به ذهن خوانندگان محترم خطور نماید که اگر کسی بخاطر رفع حاجت خویش به زیارت آنان رفت پس توجه تام به ایشان نداشته لذا در جواب این سوال احتمالی می گوییم زیارت و توجه تام به امام باید نیت اصلی زائر باشد و بداند که این توجه باعث برکات دنیوی و معنوی و ظاهری و باطنی است و قضاء حوائج نیز از مصادیق نتایج زیارت است.
مرحوم پدرم که مربی و والد جسمانی و روحانی حقیر می باشد یعنی عارف فقیه و حکیم متأله و مفسر قرآن آیت الله علامه حاج سید بحرالعلوم میردامادی قدس الله نفسه الزکیۀ فرمودند:
« به همراه اساتیدم یعنی حکیم بارع آقا محمدعلی حکیم و عارف الهی حیدرآقای معجزه تهرانی به مشهد مقدس رضوی مشرف شدم و در آنجا جناب عارف بارع آقا عبدالله پیاده نیز به ما پیوست و در زیارت نخستین که به حرم مطهر حضرت سلطان العارفین و سید المومنین و سند المتقین و مولی الموحدین غوث الامۀ و غیاثها حضرت امام رئوف علی بن موسی الرضا المرتضی علیه آلاف التحیۀ و السلام مشرف شدیم جناب حکیم خطاب به جناب معجزه فرمودند : بهتر است با بهترین هدیه و برترین تحفه محضر حضرت سلطان مشرف شویم و آن ذکر مقدس «یاعلی» می باشد و سپس فرمودند : کسی دیدار سلطانی رفت و در بین زائران سلطان هر کسی برای پادشاه هدیه و تحفه ای آورده بود ولی این شخص یک آیینه برای سلطان هدیه داد و البته به حسب ظاهر هدیه او حقیرترین تحفه قلمداد می شد چرا که کاخ سلطان آیینه کاری گشته و در و دیوار و سقف آنجا پر از آیینه بود و دیگران وی را تمسخر کردند که چرا مثل ما که برای پادشاه طلا و جواهرات آورده ایم تو چنین نکردی ؟ ولی آنگاه که پادشاه هدیه وی را گرفت و علت آوردن آیینه را پرسید آن شخص با زیرکی جواب داد تمام آنچه افراد دیگر آورده اند در حقیقت مال شماست و آنها اموال شما را به شما هدیه می دهند!! در حالیکه شما مالک آن اموال هستید چرا که شما پادشاه و مالک این سرزمین و مردم و اموال آنها می باشید ولی من بهترین هدیه را برای شما آورده ام چرا که بهتر از شما هدیه ای برای شما سراغ ندارم و شما هرگاه خود را در آیینه ببینید خشنود می گردید و من در حقیقت خودتان را به خودتان هدیه دادم چون هیچ ثروتی به قیمت شخصیت شما نمی رسد و پادشاه از این جواب زیرکانه خشنود گردید و هدیه او را برترین تحفه قلمداد کرد و ما نیز نام مقدس امیرالمومنین علی بن ابی طالب را به حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام هدیه می دهیم که این برترین هدیه برای آن حضرت است.
و باید خطاب به آن حضرت عرض کنیم:
آیینه ای طلب کن تا روی خود ببینی از حسن خود بماند انگشت در دهانت
ما همانند موری هستیم که به دیدار سلیمان می رویم؛ سپس ایشان ذکر «نادعلی» را شروع فرموده و ما نیز با ذکر «یاعلی» به صحن مطهر مشرف شدیم.
مرحوم پدرم آیت الله بحرالعلوم میردامادی قدس الله اسراره فرمودند:
« من در آن زمان شاگرد این افراد بوده و از هر جهت محضر آنان تواضع می نمودم اما ناگهان حیدرآقای معجزه فرمودند: با اجازه جناب حکیم و جناب شیخ عبدالله پیاده ما آقای سید بحرالعلوم را جلوتر از خود به حرم می فرستیم چرا که ایشان از سادات بوده و می توانند آیینه آن حضرات باشند و ایشان را واسطه بین خود و آن حضرت می کنیم و به من امر فرموده که مقدم بر همه آنها شوم و قدم اول را به صحن مطهر اسماعیل طلایی نهاده و وارد شوم و وقتی همه ما جهت عتبه بوسی به خاک افتادیم در همان لحظه حقیر به چشم شهود دیدم که حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام به غلامان خویش دستور فرمودند که زیر بغلهای زائران مرا بگیرید و آنها را از زمین بلند کنید و به آنها خوش آمد گویید و از آنان پذیرایی کنید و ناگهان این حالت را برای همه زائران آن حضرت مشاهده کردم ولی آن حضرت فرمودند: از نام مقدس پدرم امیرالمومنین و حضرت رسول اکرم و حضرت زهراعلیهم السلام به عنوان بهترین هدیه خرسندترم اما چون امشب شب جمعه می باشد پس بعد از ذکر «یا علی» کسی در بین زائران زیارت جد غریبم اباعبدالله الحسین علیه السلام را قرائت کند و سپس از این حالت مکاشفه بیرون آمدم و متوجه شدم که حضرت رضا به زائران خویش چه عنایت عجیبی دارند که نمی توان آن را توصیف نمود!»
سید محمد حسین بحرالعلوم میردامادی
ادامه دارد….
سپاس فراوان ، محظوظ شدیم ، بسیار عالی بود
خواهش میکنیم .در پناه حضرت رضا علیه السلام باشید