اربعین موسوی (چله نشینی کلیمی) در ماه ذی قعده و اول ماه ذی حجه

.خلاصه ای از سخنان استاد محقق حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمد حسین بحرالعلوم میردامادی در کلاس شرح قبسات مورخ شهریور 1391 ه.ش به قلم این حقیر سید علی موسوی نگاشته شد
اربعین موسوی یکی از نسیم های رحمت الهی به سمت بندگان خویش می باشد.«عَنِ النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِي أَيَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا وَ لاتُعرِضوا عنها: آگاه باشید که خداوند متعال در ایام عمر شما ، نسیم های رحمت را به وزش در می آورد پس به آن نسیم رحمت اقبال کنید و به سوی او بروید و از آن دوری نکنید.»بحارالانوار ج68 ص221

گفت پیغمبر به اصحاب کبار       تن مپوشانید از باد بهار

آنچه با برگ درختان می کند      با تن و جان شما آن می کند

یکی از بهترین زمانهایی که می توان در او از نسیم های رحمت استفاده کرد و در صراط مستقیم و طریق قویم عترت و قرآن قدم نهاد و سالک آن راه شد اربعین موسوی است که از اول ماه ذی قعده شروع شده و در دهم ذی حجه یعنی روز عید سعید قربان پایان می یابد و در این ماه سالکان و پاکان عالم ، سعی در زندانی نمودن نفس اماره خویش داشته و از امام وقت و حجت عصر و خلیفه حیّ محیی یعنی حضرت مهدی آل محمد بقیۀ الله فی السماوات و الارضین عجل الله تعالی فرجه الشریف مدد می جویند و توسل به آن جناب داشته که آن حضرت آنان را در زمره کسانی قرار دهد که در میقات ربّ خویش به حجت زمان خود یعنی نفس نفیس آن جناب به مقام معرفت و فنائ در انوارش نائل گشته و در  این مقام عرفان و معرفت به آن حضرت زندگی نموده و بمیرند و در قیامت لواء او محشور شوند.

این اربعین موسوی یا کلیمی یادآورد اربعین حضرت موسی کلیم الله علی نبینا و آله و علیه السلام می باشد و از این جهت به آن اربعین موسوی یا کلیمی گویند.

قرآن کریم می فرماید:

 « وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ:و ما با موسی سی شب وعده قرار دادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا آنکه زمان وعده پروردگارش به چهل شب تکمیل شد. و موسی به برادر خود هارون گفت: تو اکنون جانشین من در قوم من باش و راه صلاح پیش گیر و پیرو راه اهل فساد مباش.» سوره اعراف آیه 142

در اینجا قصد تفسیر و بیان اسرار این آیه را به اندازه ظرفیت ناقابلم ندارم و معتقدم این آیه یکی از آیات مهم اثبات امام زمان علیه السلام ، عجل الله فرجه و ضرورت وجود آن حضرت در نظام هستی می باشد و این آیه را از جمله آیات الولایۀ می دانم و در کتاب «آیات الولایۀ و فقه الامامۀ» به تشریح اسرار این آیه با استفاده از روایات و مبانی معرفتی شیعه در حکمت یمانی و عرفان علوی پرداخته ام ولی اجمالاً در اینجا نظر شما عزیزان را به این نکته جلب می کنم که حضرت موسی علیه السلام یکی از مظاهر مهم و آیینه زیبای تبعیت از حقیقت محمدیه علویه علیهما و آلهما السلام است و حضرت خضر علیه السلام جلوه ای از وجود مقدس خلیفۀ الله که منحصراً در حقیقت محمدیه علویه …. مهدویه علیهم السلام وجود دارد می باشد و اگر بگوییم حضرت موسی مرید و شیعه و حضرت خضر ، مراد و مقصود بوده گزاف نگفته ایم یعنی اگر بگوییم حضرت موسی سالک راه حقیقت محمدیه ی علویه می باشد و حضرت خضر آیینه آن حقیقت الهی است گزاف نگفته ایم.

و اگر چه این مطلب بسیار بزرگ و با اهمیت است و نیاز به اثبات علمی ، قرآنی و حدیثی و عرفانی دارد اما اجمالاً باید بگوییم میقات حضرت موسی برای ملاقات ربّ خویش اشاره به مقام معرفتی و لقاء آن حضرت نسبت به خلیفۀ الله العظمی در نظام هستی یعنی همان حقیقت محمدیه علویه دارد و هر کس می خواهد به ملاقات ربّ خویش و معرفت وی نائل گردد باید همچون حضرت موسی به اربعین نشسته و مهمترین اربعین ، اربعین ماه ذی قعده می باشد که حضرت موسی در این ماه به میقات رب خویش رفته و به مقامات عالیه خود رسید.

بحث در وعده الهی است که خداوند با جمله «واعدنا» بیان نموده و همه می دانیم که وعده الهی حق است و تخلف ناپذیر است:

« …إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ …»سوره یونس آیه 55 و « …إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ »سوره آل عمران آیه 9

جناب نظامی گنجوی در این باره می فرماید:

جثه خود پاکتر از جـــــان کـنی             چون که چهل روز به زندان کنــــی

مرد به زندان شرف آرد به دســت             یوسف از این روی به زندان نـشست

رو به پس پرده و بیـــدار بــاش             خــــلوتی پــرده اســــرار باش

هر چه خلاف آمده عـادت بــود             قافله ســـالار سعـــادت بــــود

استاد گرانمایه و علامه ذوفنون آیت الله علامه حسن زاده آملی در این باره می نویسد:

صبا   کجایی  گـــــو  دوستان  ما  را                         باید حضور دل در  پنهان  و  آشکارا

آیا  شود   که   روزی  آیید  بر   مزارم؟                       تا در کنار خــاکم پندی دهم شما را

کای کاروان همره  ،  وی همرهان آگه                         خوانید از دل وجان دلدارتان ،خدا را

دنیا  بقا  ندارد  ،  با  کس  وفا  ندارد                           خواهید گر بقا را ، خوانید  با وفا  را

اوقات نقد عمرم شد از کفم به حسرت                          آنات  نقد عمرت  فرصت شمار یارا

یک  اربعین  به  زندان  بنشین تا بیابی                           خیر کثیرحکمت هم دردوهم دوا را

بزدای  زنگ  و  رنگ  جام جهان نما  را                         تا برتو عرضه دارد اسرار ما سوا را

و در جای دیگر فرموده است:

خوشا آن دل که دارد قصد کویش         خوشا آن دیده دارد عشق رویش

خوشا آن بنده شیرین زبانی                 که همواره بود در گفــــتگویش

خوشا آن سالک شوریده حالی            که سرگرم است اندرهای و هویش

خوشا آن رند مست لاابالی               حَسن وار است محو روی و خویش

اهل معنا و توسل به ذوات مقدس ائمه معصومین علیهم السلام که همان اهل تولی و تبری می باشند ؛ یعنی همان سالکان راه مستقیمی که از حجت معصوم زمان شروع می شود و به ذات مقدس همان امام همام ختم می گردد و همان کسانیکه عاشق پیمودن راه معنوی در اعتقادات و اعمال و گفتار و آثار خویش می باشند برای رسیدن به مقامات عالیه ، این ماه ذی قعده و ده روز اول ماه ذی حجه را بهار عمر خویش برای درک غدیر امیرمومنان و بیعت با آن امام ربانی می دانند و معتقدند که اربعین موسوی ، قلب انسان را لایق بیعت در غدیر خم با مقام ولایت حضرت مولی الموحدین امیرالمومنین علیه السلام می نماید و نهایتاً آدمی را لایق معارف حسینی و غرق شدن در انوار حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در محرم و خصوص عاشورای آن حضرت می کند.

و این سلوک یک شیعه عاشق است و چنین سلوکی با دکانداران شیاد که به نام فقه و فقاهت و عرفان و حکمت و در زیر نقاب سلوک الی الله مردم و خصوصاً جوانان را از انوار امام زمان خویش علیه السلام محروم می کنند تفاوت دارد آن هم تفاوتی از ثری تا ثریا و از سمک تا سماء و از فرش تا عرش و از زمین تا آسمان .

این اربعین در اول ذی قعده تا دهم ذی حجه در درجه اول اربعین خلوص است چنانچه در روایت آمده است:  قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله :

«مَا أَخْلَصَ عَبْدٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً إِلَّا جَرَتْ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِه‏: هرکس خود را خالص کند چهل روز برای خدا ، جاری می شود چشمه های حکمت الهی از قلبش بر زبانش» عیون اخبار الرضا علیه السلام ج2 ص69

یعنی انسان سعی می نماید که نیت و رفتار و گفتار و آثار خود را جهت رضایت امام زمان علیه السلام که رضایتش رضایت خداوند است قرار دهد و این خلوص در نیت باعث خلوص در رفتار و گفتار و آثار و پندار انسان نیز خواهد گشت و انسان را آنگاه که مشغول به قیل و قال و عمر دنیوی است از افتادن در دره های شیطانی نجات خواهد داد.

غسل توبه در اول این ماه و بطول کل در این چهل روز به طور مکرر لازم است.

و آنچه در مفاتیح الجنان آمده است نباید از آن غفلت نمود.

اما آنچه ضرورت نقل آن برای حقیر احساس می شود آن است که بگویم چهل روز و شب مداومت بر زیارت جامعه کبیره یا حداقل زیارت جامعه صغیره و یا زیارت حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام و چهل روز مداومت بر زیارت عاشورا و چهل روز مداومت بر قرائت حدیث شریف کساء به قصد ظهور انوار مهدوی در دل سالک و همچنین به قصد ظهور و فرج آن حضرت در نظام اجتماعی بسیار به مورد و زیبا و دارای اجر و مقام خواهد بود و اما بهترین عمل در اربعینیات ، چهل روز تدبر و تفقه و تفکر در علوم و احادیث اهل بیت علیهم السلام و به عبارت دیگر ، چهل روز در این اربعین موسوی آموختن مباحث امام شناسی از راه عقل و قرآن و روایات می باشد تا مقدمه معرفت آن حضرت از راه اشراقات قلبی و شهودات معنوی شود چنانچه اگر تدبر در سیره حضرت موسی علیه السلام گردد متوجه خواهیم شد که تقاضای دیدار بعد از اربعین کلیمی بوده است که البته نابخردان دیدار جسمانی را تقاضا داشته ولی خداوند متعال ، لقاء خود را در لقاء حجت زمان و خلیفۀ الله دوران می داند.

لقاء همان معرفت شهودی و باور قلبی است…

و لقاء همان معرفت شهودی و باور قلبی و پیمودن درجات یقین تا رسیدن به مقام حق الیقین و بردالیقین است نه لقاء جسمانی ، چرا که لقاء جسمانی در ذات خداوند محال است و لقاء جسمانی خلیفۀ الله و امام زمان علیه السلام اگر چه دارای مرتبه و مقام است و به حکم «من رآنی فقد رأی الحق» می توان آن را دارای جایگاه بلندی دانست اما بالاترین لقاء همان زیارت قلبی و باور شهودی نسبت به آن ذات مقدس مهدوی علیه السلام است می باشد که هر کس معرفت به آن حضرت یافت اگر چه نتواند به دیدار جمال دل آرایش نائل گردد اما به مرتبه عظیم و مقام قویمی دست یافته است.

پدر روحانی و جسمانی ام عارف و فقیه و حکیم اهل بیت آیت الله حاج سید بحرالعلوم میردامادی قدس الله سره می فرمودند : بهترین اربعین در اول ماه ذی قعده تا دهم ماه ذی حجه توجه تام و تمام به حضرت سلطان سریر ارتضاء عل بن موسی الرضا علیه السلام است و ماه ذی قعده که اول آن ولادت خواهرشان حضرت عصمۀ الله فاطمه معصومه سلام الله علیها مزین است ویازدهم آن ماه که به ولادت جسمانی آن امام رئوف متبرک است و بیست و سوم آن که روز زیارت مخصوص آن حضرت است همه و همه دلیل بر آن است که سالک شیعه را در طریق رضوی و صراط مستقیم مرتضوی ، مستقر و سالک پایدار کند تا لایق شود در روز نهم ذی حجه به عرفان امام زمان خود در روز عرفه نائل گردد و در مشعر قلبش به شعور و عرفان آن حضرت مبارک شود تا لایق قربانی شدن و فنای در انوارش در روز عید قربان گردد و به منا و آرزوی معنوی و روحانی اش نائل شود تا مفهوم « تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ» برای لایقان واضح و آشکار شود و کلام گهربار حضرت امام محمد باقر علیه السلام که فرمودند: « تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ»برای او محقق گردد. الکافی ج4 ص549

توجه به حضرت علی بن موسی الرضا همان توجه به همه اهل بیت علیهم السلام است

ایشان می فرمودند توجه به ساحت مقدس علی بن موسی الرضا توجه به همه خلفای معصوم الهی از پیامبر اکرم تا امام زمان علیه السلام است چرا که حضرت امام علیه السلام محور و نقطه عطف و ارتبار نبوت و مهدویت است و معتقد به آن حضرت معتقد به همه معصومین علیهم السلام می باشد و از این جهت آن حضرت قبله هفتم است چرا که عدد هفت عدد کامل است و معتقد به قبله کامل ، معتقد به همه خلفای معصوم الهی است.

و بنده حقیر معتقدم که حضرت رضا علیه السلام که نام مقدسشان علی و ملقب به رضا می باشند در ماه یازدهم و در روز یازدهم در این عالم قدم نهاد و پای بر چشمان ناسوتیان گذاشت تا با دو عدد یازده که هر کدام رمز نام مقدس «هو» می باشد رقمی را برای ما هویدا سازد که آن 1111 می باشد و این عدد ابجد «علی رضا» است پس ماه یازدهم و روز یازدهم ، یادآور این رقم یعنی 1111 بوده تا به شیعیان بفهماند که اگر ذات خداوند غیب و مخفی از ادراک است ذات خلیفه او نیز مختفی از ادراک نالایقان است و جز قابلان و عاشقان توفیق معرفت آن ذات مقدس را ندارند و شاید دو عدد یازده اشاره به غیب ذات خدا و غیب ذات امام معصوم و حجت دوران دارد که اگر کسی خواست به معرفت آن حضرت نائل شود باید مومن به غیب گردد:

« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ: به نام خدای بخشنده مهربان * الم: الم * ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ: این کتاب که هیچ شک در آن نیست، راهنمای پرهیزگاران است. * الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ :آن کسانی که به جهان غیب ایمان آرند و نماز به پا دارند و از هر چه روزیشان کردیم به فقیران انفاق کنند. »  آیات اول سوره بقره

بالاترین مرتبه ایمان به غیب

بالاترین مرتبه ایمان به غیب ، ایمان و اعتقاد به عصمت مطلقه و  ولایت کلیه الهیه امامان معصوم است چرا که ظاهر امام معصوم ، امامت ظاهری و وصایت ظاهری و باطن او «غِیبِ لایُدرَک » یعنی اتصال مستقیم به ذات الهی و فناء در ذات حق تعالی در مقام ذات و صفات و افعال و آثار می باشد که آن « غِیبِ لایُدرَک » به مقام عصمت مطلقه و ولایت کلیه الهیه تعبیر شده است.

دوست و برادر عزیزم دانشور و نویسنده ارجمند آقای استاد محمدرضا خزائی در باب ارتباط حروف و اعداد و اسرار نهفته در آن و ربط لطیف آنان به مقام سلسله جلیله محمدی علوی ، کتب و مقالات زیادی دارد ولی در معرفت حضرت سلطان علی بن موسی الرضا علیه السلام بسیار و بسیار موفق بوده که دوستان ولایت امیرمومنان علیه السلام را به مکتوبات وی ارجاع می دهم و حقیر نیز در کتاب «صهبای کوثر» و کتاب «شریعه خرد و شط شعور اشراقی» به شمه ای از اسرار حروف و اعدا پرداخته که امیدوارم مقبول درگاه حضرت ابوالوقت حضرت مهدی عجل الله قرار گیرد.

اجمالاً اربعین موسوی وکلیمی با توجه به امام رئوف و توسل به آن حضرت ما را به میقات ربّ یعنی معرفت حضرات معصومین و امام زمان علیهم السلام نائل می کند و چه خوش وقت و خوش بخت است کسی که در این چهل روز غافل از اسرار معنوی ولایت اهل بیت علیهم السلام نباشد.

پدر جسمانی و روحانی ام مرحوم آیت الله بحرالعلوم میردامادی قدس سره در بین دستورات خویش به توجه مداوم به سوره « الضحی»  و « الم نشرح /انشراح» داشتند و معتقد بودند که اسرار نهفته در این دو سوره با این چهل روز نیز مرتبط است.

و همچنین تأکید فراوان در کنترل زبان و کنترل خواب و کنترل شکم و کنترل رفاقتها و ارتباطات داشته و می فرمودند: هر کس بتواند در این چهار مورد شهوت و غضب خود را کنترل نماید به ذکر مداوم نائل گردیده است یعنی همان ذکر خفی و مداومی که حالت روحانی شیعه را متوجه به سمت امام خویش می نماید.

« الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ: آنان که دایم در نماز (و طاعت الهی) عمر گذرانند. » سوره معارج آیه 23

«… آنِسنا بِالذِّکرِ الخَفیّ…»بحارالانوار ج91 ص151

مرحوم والد به ذکر شریف «ناد علیاً مظهر العجائب» نادعلی صغیر در این اربعین مداومت داشتند و البته این شیوه ای است که نه فقط ایشان بلکه علمای ربانی و بزرگان شیعه بر آن تأکید فراوان داشته و کنار ذکر نادعلی ، توجه به ذکر دعای صنمی قریش از اهم امور آنان در این چهل روز بود.

آنان معتقد بودند که شیاطین جنی و انسی مأموریتی جز دور ساختن شیعه از امام زمان خود ندارند و از این جهت می فرمودند باید جهت دفع و رفع وسوسه های شیاطین جنی و انسی همواره متوجه و متوسل بود و بهترین راه آن است که ایۀ الکرسی و دعاهایی که معروف به دعای احتجاب است قرائت شود و انسان صبح خود را به دعای عهد با امام معصوم زمان خویش آغاز کند و در اول صبح سعی نماید که بین الطلوعین نخوابد و همه امور خودرا به امام خود تفویض کند و با زبان ساده به مولای خویش عرض کند: ای مولا و ای سرور من ، نمی توانم در برابر مکر شیاطین جنی و انسی و نفس اماره ،بدون عنایت شما قدمی بردارم پس دین و اعتقادات و صفات و گفتار و رفتار و آثار و دنیا و آخرت و خویشان و فرزندان و وابستگان را به شما سپرده و از شما تقاضامندم که ما را از عنایات خود بهره مند نموده و حتی به یک چشم برهم زدنی ما را به حال خود وامگذارید. و البته دراین اربعین موسوی باید از آن حضرت تقاضا نمود که تربیت روحانی من را مستقیماً به دست مبارک خودتان مدیریت کنید و یا مرا به مربی و استادی واگذار کنید که یقین نمایم که همواره مورد تأیید شماست چرا که شیادان و سارقان و دزدان راه در این مسیر فراوانند و با عناوین زیبا و با فرقه گرایی و دکانداری چه با نام شریعت و چه با نام طریقت و چه با نام حقیقت ، شیعیان شما را به مسیر ابلیسی می برند و من از این امور به شما پناهنده می شوم که به غیر از شما پناهگاه و ولیجه و ملجأ و مفزع و کهف و دادرس و غوث و غیاث و استاد و مربی و قطب وجود ندارد و هر کس از شما جداست شیادی در عناوین مذکور است.

و باید بدانیم که امور معنوی با عنایات رضوی مهدوی هموار می گردد و بالاتر از همه این مطالب آن است که امضای پایانی اربعین موسوی فقط و فقط به دستان بابرکت حضرت عصمۀ الله الکبری و حجۀ الله علی الائمۀ جناب زهره زهرا فاطمه کبری علیهاالسلام می باشد پس توسل به آن بانوی هستی و ام الوجود به وسیله برائت و تبری از اعداء ایشان خصوصاً غاصبان حق ولایت ، امکان پذیر است.

حقیر در ماه مبارک رمضان 1374 و قبل از شبهای قدر با دوست و برادر عزیزم دانشور و انسان باتقوا و متدین و ربانی مرحوم استاد عباس ادیب قدس الله سره به قم مقدس مشرف شدم و اگر چه در آن سالها در قم مقدس جهت تحصیلات ساکن بودم اما به جهت تبلیغ به اصفهان رفته و روزی به دلیلی خاص به قم مشرف شدم و به دیدار استاد ربانی خویش مشرف گشته و سپس بعد از آن به دیدار مرحوم آیت الله بهجت قدس الله سره رفتم و چون حالتی دگرگون و منقلب داشتم ایشان فرمودند: راه سلوک و معنویت به دستان حضرت زهرا علیهاالسلام مفتوح می شود ولی ایشان به دو وسیله مبارک و مقدس و الهی به شما نظر می کنند اول توسل به حضرت محسن سلام الله علیه و دوم توسل به حضرت علی اصغر علیه السلام  و شما لازم است این دو بزرگوار را محضر حضرت زهرا علیهاالسلام واسطه قرار دهید تا عنایتهای خاص الخاص نمایند و سپس فرمودند:

اعمال حسنه خود را هدیه به این دو بزرگوار کن تا حضرت زهرا علیهاالسلام از این راه عنایت مضاعف کنند.

به نظرم می رسد اربعین کلیمی که دارای فوائد بسیار است از مهمترین فوائدش آن است که ما لایق می شویم که با مولای خود یعنی «لسان الله» و «کلام الله» حضرت مهدی آل محمد عجل الله فرجه سخن گوییم و اگر عنایتشان شامل حالمان شود ما نیز کلیم آن حضرت گردیم به این امید از دشمنانشان برائت جسته و به دوستانشان احسان نموده و از آن حضرت انتظار داریم که عید قربان ما را به قربانی نمودن نفس اماره ما به پای مبارک خویش متبرک تر سازند.

یا کِرامی اِذبِحُوا هذا البَقَر             اِن اَرَدتُم حَشرَ اَرواحِ النَظَر

و السلام علیکم و علی جمیع عباد الله الصالحین